Differentiatie is te doen #1: De zeven vormen van differentiatie

Noodzaak om te differentiëren

Differentiatie gaat uit van verschillen in de klas. Of je nu op een gymnasium lesgeeft of op een basisschool: er zitten altijd verschillen in je klas. Differentiatie gaat er dan ook vanuit dat je rekening houdt met verschillen in:

• niveau
• ondersteuningsbehoeften
• gedrag en sociale vaardigheden

Een behoorlijke opgave. Als je kijkt naar wat er allemaal moet vanuit het lesprogramma is het soms lastig om met dit soort verschillen rekening te houden. De valkuil is dat je te specifiek ingaat op verschillende behoeften waardoor je de cohesie in je onderwijs verliest. En dan wordt het opeens een klas vol individueel lerende leerlingen. En juist in de sociale interactie en de samenwerking zit de meerwaarde van een klas in een klaslokaal, dus die kant moet je ook niet op willen. Pak daarom eens een les erbij die je de komende tijd gaat geven en laten we die les eens onder de loep nemen.

Zeven vormen van differentiatie

Om differentiatie praktisch toepasbaar te maken maak ik een onderverdeling in differentiatie op zeven manieren, gebaseerd op het werk van Eyre (2013):

• Taak: Niet iedereen hoeft hetzelfde te doen. Door verschillende taken rondom een activiteit te ontwikkelen kunnen je leerlingen op hun eigen niveau aan de slag.
• Uitkomst: Niet iedereen hoeft hetzelfde te bereiken. Door wel dezelfde taak te geven maar een ander doel te stellen voor bepaalde groepen leerlingen breng je differentiatie aan. Dit werkt het best bij open opdrachten. De leerlingen die meer aankunnen worden langs een hogere lat gelegd.
• Materiaal: Niet iedereen gebruikt dezelfde middelen. Zo kun je rond hetzelfde onderwerp met verschillende teksten werken op wisselend niveau. Op die manier heeft de klas hetzelfde lesdoel, maar is de weg ernaar toe toch verschillend.
• Keuze: Niet iedereen maakt dezelfde keuze. Door een gevarieerd aanbod te doen in activiteiten kunnen leerlingen de uitdaging kiezen die bij hen past. Dit kan bijvoorbeeld in huiswerk, of in de verwerking van een instructie.
• Ondersteuning: Niet iedereen heeft dezelfde begeleiding nodig. Het is wel belangrijk om te snappen dat elke leerling begeleiding nodig heeft. Ook die hoogbegaafde leerling! Stem je ondersteuning af op de behoefte van je leerlingen.
• Tempo: Niet iedereen werkt in hetzelfde tempo. Spreek verschillende werktijden af met je leerlingen. Sommige leerlingen werken veel beter onder tijdsdruk dan anderen.
• Gesprek: Niet iedereen heeft dezelfde woordenschat. Pas je uitleg aan op wie je voor je hebt: hoogbegaafde leerlingen profiteren van een top-down approach waarbij je ze eerst “in het diepe” gooit. Leerlingen die meer moeite hebben met de lesstof help je gestructureerder op weg.

Om je te helpen deze zeven vormen van differentiatie toe te passen in je les heb ik een onderlegger voor je gemaakt.

Download

• Differentiatie Onderlegger A3 
  Deze onderlegger helpt om een les voor te bereiden of te evalueren - welke zeven vormen van differentiatie kan ik eenvoudig toepassen?

Ik adviseer je om deze onderlegger uit te printen op A3. Je hebt dan lekker de ruimte om erop te schrijven. En inderdaad, ik adviseer je om erop te schrijven. Met pen en papier is heerlijk “old school” in dit digitale tijdperk, maar je activeert bij jezelf ook weer hele andere hersengebieden. Ook dat is differentiatie!