Een klas krijg je aan het begin van het jaar, een groep maken kost werk. Hoe je vervolgens met die klas aan de slag gaat om er cohesie in aan te brengen is een uitdagende klus. Als het lukt haal je er enorm veel waardering uit en zullen je leerlingen altijd positief terugdenken aan de tijd dat ze bij je in de klas hebben gezeten. Kees van Overveld heeft er twee uiterst bruikbare boeken over geschreven voor het primair en voortgezet onderwijs met de titel Groepsplan Gedrag(Overveld, 2014, 2017).
Enkele jaren geleden heb ik (met toestemming, uiteraard) een slide van Kees verwerkt tot een vragenlijst. Destijds was deze vrij populair op Twitter, maar door omstandigheden viel het vanaf mijn kant volledig stil. Tijd om daar verandering in aan te brengen.
Een informele vragenlijst voor je groep
Soms is het handig om een thermometer in je groep te hangen. Even kijken hoe het gaat. Een groep vormen doe je niet één keer per jaar. Maar elke dag weer. De mythe van “de eerste acht weken” moet doorbroken worden. Natuurlijk is het belangrijk om jezelf goed te positioneren, de klas te doorgronden, omgangsvormen te bepalen en deze vast te leggen in een gezamenlijk groepsdocument. Of je dit nu doet met groepsregels of op een andere manier. Leer je leerlingen vooral hoe ze met elkaar om moeten gaan, hoe ze met je om moeten gaan en jij met hen. Dat is een continu proces, niet iets wat je tot aan de herfstvakantie doet en daarna nooit meer.
Uiteraard heb je hier gesprekken over. Even kort tussendoor of in een toegewijd tijdstip. Of je nu mentor, groepsleerkracht of vakdocent bent. Iedere leraar is gebaat bij een positief groepsklimaat waarin de leerlingen zichzelf kunnen zijn en op elkaar kunnen vertrouwen.
Deze vragenlijst is daarom te zien als een thermometer, om even te kijken hoe het gaat.
Tips voor afname
- Bespreek met de leerlingen dat deze lijst vertrouwelijk blijft tussen jou en hen. Hun naam moet er wel op, anders kun je er geen individueel vervolg aan geven.
- Nodig de leerlingen uit om zo open en eerlijk te zijn als ze willen zijn.
- Richt je lokaal zo in dat je leerlingen dit ook echt individueel in kunnen vullen zonder “spiekgevaar”.
- Invullen moet op dat moment en kan niet als huiswerk.
- Stel een redelijke tijdslimiet. Het gaat om het meten van het moment en het onderbuik gevoel.
Wat te doen na afname
Dit is aan iedere leraar om zelf te bepalen op welke manier je hier een vervolg aan kunt geven. Als je houdt van statistiek kan het geen kwaad om te turven hoe vaak een bepaalde uitslag voorkomt. Als je liever kwalitatief te werk gaat, kun je met name de opmerkingen en gevoelens leidend laten zijn. Wat suggesties:
- Verwerk de resultaten in een Excel tabel. Hier kun je anoniem de gemiddelde scores laten zien. Let wel op: als je klas uit twee uitersten bestaat (de helft voelt zich onveilig, de andere helft veilig) krijg je een gemiddelde score. Gemiddelden zijn dus misleidend.
- Nodig bepaalde leerlingen uit tot een individueel gesprek op basis van de uitkomsten van de vragenlijst.
- Formuleer actiepunten met de klas en leg deze ergens vast: in de agenda’s of op een vel papier. Refereer hier de komende tijd aan. Neem dan na een maand weer de vragenlijst af om te kijken of er verandering is. Houd dit een paar maanden vol.
- Laat een groep leerlingen een presentatie maken op basis van de algemene feedback. Deze “stuurgroep” gaat een voorstel doen om de sfeer te verbeteren in de klas.
Download deze vragenlijst
-
Vragenlijst Maak van je Klas een Groep
A4
Een sociaal-emotioneel hulpmiddel om te bekijken hoe het gaat met de groepsvorming in jouw klas. Is jouw klas al een groep?
%% ## Omgaan met emoties
Blah
%%
